Waar staat oplossingsgericht werken voor?

Psychiaters en psychotherapeuten die op zoek gaan naar wat wél werkt, nuttig is als interventie, efficiënt blijkt te zijn in therapie: het is een verhaal van eeuwen ver en overal. En toch.
Wat de oplossingsgerichte stroming betreft zijn er twee groepen die op wonderbaarlijke wijze versmolten eind jaren 80 van de vorige eeuw. Elk van hen heeft de basis gelegd voor wat nu sterk aanwezig is in de oplossingsgerichte aanpak. En vanuit deze bezielde aanpak zijn in andere landen opnieuw geëngageerde initiatieven ontstaan.

Het Brugs Model van Oplossingsgericht werken.

Vlaanderen 1978

Het jaar waarin dr. Luc Isebaert in contact kwam met dr. Myriam Le Fevere de Ten Hove. Leuven, Kortenberg was de plaats van ontmoeting en dr. Theo Compernolle de man die voor het eerst in Vlaanderen een jaaropleiding Systeemtherapie gaf. Myriam en Luc gingen samen onderweg van Geluwe/Wervik naar Kortenberg, ondertussen de culinaire meerwaarde ontdekkend van dergelijke verre verplaatsingen. Hun leven komt onafwendbaar in een interessante zoektocht terecht naar nieuwe inzichten die helder en duidelijk vorm krijgen. De start van een levenslange inspirerende en steunende vriendschap. Meer moet het niet zijn om deze onderzoekende denkwerelden samen te brengen en zelfs een nieuw groepje geïnspireerde therapeuten bijeen te krijgen die graag de theorie uittesten op henzelf. Vanuit de Lacaniaanse inzichten (basisopleiding Luc) naar systeemtherapie, cognitieve therapie, EMDR, hypnose, steeds verder naar uiteindelijk wat meer experimenteel getinte ideeën. Alles was bespreekbaar en werd getest op nuttigheidsgehalte. Begin jaren 80 was Kortrijk nog het centrum voor dit experiment, in het praatcafé avant la lettre waar Luc zijn hobby leefde. Met een brouwer als vader is het genieten van gerstenat doorheen zijn genen geborduurd. Hieruit volgde een carrièrelang zorg dragen voor wie té gehecht werd aan alcoholische dranken. Zodra dr. Luc Isebaert diensthoofd psychiatrie werd in AZ Brugge, 1984, kwam Erwin De Bisscop, psychiatrisch verpleegkundige in AZ Brugge hen versterken in de denkgroep. Om de 3 weken kwamen ze samen om casuïstiek te bespreken vanuit de vraag “Wat zou Milton Erickson daar mee gedaan hebben?”. Enkele essentiële elementen van het Brugs Model zijn in die periode ontstaan. Legendarisch voor het oplossingsgerichte is het moment waar Erwin de voorzet gaf met de blijver: “En wat als we nu eens bevragen wat er wél goed gaat, …”
Luc en Erwin gaan er voor in Brugge, Myriam zet haar expertise in als kinderpsychiater in regio Kortrijk. De drijfveer blijft om alle inzichten door te geven die Luc, Myriam en Erwin nog steeds verder verfijnen en verfijnd hebben. Het jaar voor zijn overlijden (2019) heeft Luc het Monadisch Brugs Model op de wereld gezet, waar ook lichaamswerk in vervat zit.

Vlaanderen 1982

Ondertussen werden de fundamenten van het Korzybski Instituut gelegd waar ook Louis Cauffman mee verbonden was als lesgever, expertise in oplossingsgericht coachen. De eerste Korzybski Instituten, van België, Frankrijke en Nederland, zijn tegelijk opgestart als trainingsinstituut in systemisch en Eriksoniaanse psychotherapie. In 2010 werden ze verenigd in Korzybski Internationaal met enkele jaren daarna ook een Duits instituut.
Het instituut heeft oa. als doel alle inzichten door te geven die Luc, Myriam en Erwin nog steeds verder uitwerken. De bibliografie van deze grootmeesters in het oplossingsgericht denken wordt nog steeds uitgebreid. Mannen als Dr. Dirk Dewachter, Geert Lefevere, Xavier Maes, Geert Vancoillie brengen met smaak en genegenheid de herinneringen naar boven over hoe het begon. Rosane Cauwe is en blijft de fantastische secretaresse die alles geregeld krijgt, al van voor de start van het verhaal. En de internationale, wereldwijd erkende organisaties als IASTI, SOLWorld of EBTA zouden niet ontstaan zijn zonder de onverdroten inzet van de basis van het Korzybksi Instituut. Later zorgden hun ‘nakomelingen’ voor de opstart van andere organisaties zoals Sfio.
De groep stafleden van Korzybski International (https://www.korzybski.be/korzybski-international)
breidt steeds verder uit. Wat Barry Duncan met zijn team uitgewerkt heeft sluit vloeiend aan op de basisinzichten van het oplossingsgerichte. Op deze foto zie je wie er allemaal inspirator en lid van is (geweest). Herken je hen?

De vrienden in Parijs en Rijsel waren in die periode al evenzeer aan het meezoeken naar wat écht werkt in therapie. Dr. Marie-Christine Cabié (psychiater, EBTA voorzitster), Marika Moïseeff en Michael Houseman (antropologen, Sorbonne, Parijs), Maurice Wajeman (psychiater), Anne Marie Plouvier en anderen zorgden er voor dat ook in Frankrijk een oplossingsgerichte aanpak ontwaakte. In Amsterdam mochten Myriam, Luc en Louis regelmatig langsgaan om ook daar enthousiast ontvangen en beluisterd te worden. Duitsland is het land van Lucs vriend Dr. Schimansky, maar ook van de deskundigen in Bremen als Manfred Vogt.
Nu het oplossingsgerichte in Europa een ferme boost kreeg, worden de workshops ook in andere landen gegeven zoals Polen, Litouwen, Rusland, Italië. Met in het bijzonder China waar Louis Cauffman de oplossingsgerichte inzichten verspreidt.

Milwaukee, 1978

het jaar waarin Steve de Shazer samen met zijn vrouw Insoo Kim Berg het Brief Family Therapy Center (BFTC) sticht in Milwaukee, Wisconsin. Eigenlijk was hij een jazz saxofonist met interesse in Sociaal werk. Zijn goeie vriend professor John Weakland, medestichter van BFTC, was onderzoeker aan het Mental Research Institute (MRI) in Palo Alto, California, en een goeie mentor voor Steve. John was door Bateson gevraagd mee te werken aan het onderzoeksproject bekend als het Bateson Project, waaruit in 1956 de paper ‘Toward a theory of schizophrenia’ voortkwam, waarin de double bind prachtig beschreven staat.

( Bateson, G., Jackson, D., Haley, J., & Weakland, J. (1956). Toward a theory of schizophrenia. Behavioral Science, 1, 251-264)  –

Dr. Luc Isebaert over het eerste contact tussen Steve de Shazer en de Brugs/Parijse groep:

In 1989 heeft Maurice Wajeman, een vriend bij wie ik in Parijs opleiding gaf aan het personeel van zijn dienst (meer bepaald in de Centre Psychiatrique de Saint Maurice, vroeger bekend als het Asyle de Charenton, waar de Marquis de Sade nog opgesloten gezeten heeft) mij er op attent gemaakt dat er een Amerikaan was die een boek geschreven had over zijn methode, en dat dat fel geleek op wat ik aan zijn personeel aan het aanleren was. 
Dat was Steve de Shazer, en het boek was Clues.
Ik heb dat gelezen en meteen gevonden dat hij nog meer moest te vertellen hebben dan er in zijn boek stond. Ik heb hem dan uitgenodigd en in ‘’89 of 90 is hij voor Korzybski naar Parijs en naar Brugge gekomen. Het bleek toen dat effectief zijn methode, oplossingsgerichte therapie, zeer goed leek op wat wij in Brugge ontwikkeld hadden met een denkgroepje dat bestond uit Erwin De Bisscop, Myriam Lefevere en uw dienaar. Ons doel was wijs te geraken uit Milton Erickson en welke methodes hij volgde om zijn resultaten te bereiken. Wij waren daarmee begonnen in 1983-84. We hadden nog geen naam voor ons model en hebben ons bij de oplossingsgerichte trein aangehaakt. 

Op zoek naar de roots van oplossingsgericht werken, “Hoe zou Milton Erickson dit aanpakken”? Met dochter Betty Allice en Allan Erikson heeft Louis Cauffman deze video samengesteld over hoe het er in werkelijkheid aan toe ging bij Dad, Milton Erickson thuis.   Erickson’s on Erickson Documantary, produced by Betty Alice Erickson, Allan Erickson and Louis Cauffman. Published by Louis Cauffman, Genk, Belgium

Of voor wie graag de originele versie van de Canoe Diary leest, op deze website van Louis Cauffman is meer informatie te vinden.

Ontmoeting, 1989

Maurice Wajeman (psychiater in Parijs) was de man die er Luc attent op maakte dat een Amerikaan een boek geschreven heeft over zijn methode, die fel geleek op wat Luc in Parijs aan zijn personeel aan het leren was. Het boek heette Clues, de schrijver was Steve de Shazer. Luc heeft hem meteen uitgenodigd naar Parijs en vandaar naar Brugge. Een levenslange vriendschap en waardering ontstond, waarbij Steve graag en vaak naar Brugge kwam als tussenstop om met zijn goede vriend Luc nachtenlang te filosoferen en nieuwe inzichten op te doen. Een anecdotisch verhaal in het boek ‘Encounters with Steve’ laat u hier heerlijk van genieten. De Korzybski Staff wordt uitgebreid met nieuwe leden voor het leven: Steve de Shazer en Insoo Kim Berg. En uiteraard ook Yvonne Dolan.

1990

is het jaar waarin alles samen komt. De groep van Milwaukee sluit aan bij de Korzybski groep. Steve de Shazer, Insoo Kim Berg, Yvonne Dolan zijn vanaf dan verbonden met het instituut en jaarlijks is er meermaals contact met elkaar. Tegelijk reist Steve doorheen Europa en komt in Oostenrijk (Ferdinand Wolff), Bulgarije (Plamen Panayotov, Solutions Brief Therapy & Couseling Centre Rousse ), Nederland (Louis Cauffman ea), over zijn onderzoek en inzichten vertellen. Andere psychiaters, therapeuten en wetenschappers sluiten zich aan bij deze Kort Therapie. (Brief Therapy) of Solution Focused Approach. En daar kunnen we nu over de hele wereld de vruchten van plukken.

Denver, 1996

Op het Therapeutic Conversations 3 Congress in Denver (okober 1996) waar de goeie vrienden uit Brugge en Parijs als eregasten aanwezig waren, werd het oplossingsgericht model zoals de Korzybski groep het hanteert, omgedoopt tot The Bruges Model, het Brugse Model.

Hieronder enkele voorbeelden van dit netwerk – ook meer info onder rubriek netwerken.

Evan George geeft de versie 2020 “What is SF approch”

SF-song  voor alle oplossingsgericht deskundigen
Ode aan Steve en Insoo (Milwaukee), Opgesteld door John Wheeler (Brief)
Gezongen door Anton Stellamans en Geert Lefevere (Brugs Model) ondersteund door het grootste SF wereldkoor op SFWorldDay vrijdag 3 mei 2019

Het essentiële verschil tussen ‘Het Brugs Model’ en ‘Oplossingsgericht werken volgens het Milwaukee-Model” vertelt dr. Luc Isebaert in dit filmpje, opgenomen door Elke Gybels en Rik Prenen van ‘De Content‘,

Meer over het leven van dr. Luc Isebaert kom je te weten in de homilie van zijn oud-leerling en goede vriend, dr. Dirk De Wachter, 5 oktober 2019

Homilie
uitgesproken door Dr. Dirk De Wachter
op afscheidsdienst van Dr. Luc Isebaert
zaterdag 5 oktober 2019
Sint-Walburgakerk Brugge

Cher Luc,
Beste Luc,

Een tiental dagen geleden zaten we samen in je huis in Oostende, keuvelend tussen de boeken en de piano’s, met de hond Epicure trouw aan onze voeten. Je vroeg mij om de homilie uit te spreken bij onze volgende ontmoeting in de Sint-Walburgakerk in Brugge, de kerk met het beste orgel, waar Sophie nog veel op gespeeld heeft. Ik ben vereerd en ook geëmotioneerd. De ‘homilia’ is het Grieks voor conversatie, dus ik vind dat we dit samen moeten doen.

Wat moet ik aan de mensen vertellen, Luc?

“Maak het niet te lang”, zei Luc, “alleen de belangrijkste zaken en noem geen namen, want dat kan gevoelig liggen”.

Geboren in Zwevezele, als jongste van 7 in een hecht gezin. Familiale en transgenerationele banden waren ontzettend belangrijk voor Luc. “Ik wil sterven in het bed waar mijn beide grootouders in gestorven zijn en ik wil rusten in het familiegraf”.

Vader Isebaert was professor aan de brouwerijhogeschool in Gent. Beide ouders legden de basis voor de culinaire en de culturele sfeer die het hele leven zouden blijven bepalen. De middelbare school volgde hij in Brugge, uiteraard Latijn-Grieks, op uitmuntende wijze, met een blijvende belangstelling voor de Stoïcijnen en de Epicuristen.

Hij was toen op kamers bij Nonkel Paster, die voor de oorlog nog onderpastoor geweest was in deze kerk. “Eerst wou ik zelf nog priester worden, zo ging dat in die tijd”, zei Luc, “maar mijn ouders vonden dat ik eerst iets moest studeren”. Hij zou zijn roeping ten volle waarmaken in de geneeskunde en de psychiatrie. De jaren in Leuven waren zeer bijzonder. Luc was toen al de mentor en de natuurlijke leider van een groepje studenten die hij “Les Copains” noemde en die zich gedreven stortten op literatuur, muziek, film. Reizen naar Parijs en lezen van Proust, organiseren van een eigen alternatieve filmclub, ontdekken van de liefde, alles in de sfeer van de jaren 60. “Dat was een mooie tijd”, zei Luc.

Voor zijn specialisatie in de neuropsychiatrie kwam hij terecht in Zwitserland in het Frans en het Duits bij een psychoanalytisch geschoolde kinderpsychiater. In de authentieke chalet in Zwitserland hebben vele vrienden gelogeerd, Luc was altijd gastvrij. Hij volgde zelf een Lacaniaanse analyse. “Zo ging dat in de tijd”, zei Luc daarover.

Zijn eerste werkplek als psychiater was in het ziekenhuis van Kortrijk. Hij combineerde het klinisch werk met het openhouden van een eigen restaurant annex cultureel centrum waar concerten en tentoonstellingen plaatsvonden, en waar hij, ongelofelijk maar waar, ’s avonds zelf kookte voor de gasten. Later volgde hij een systeemtherapeutische opleiding in Leuven en ging hij zich meer en meer toeleggen op deze therapeutische richting. Intussen woont hij in een prachtig huis in Wervik, waar zijn gezin met drie kinderen opgroeit. “Dat was een mooie tijd”, zei Luc.

Begin jaren 80 komt hij in het Sint-Jansziekenhuis in Brugge waar hij diensthoofd wordt van de psychiatrie. In deze periode komen jaarlijks assistenten in opleiding die zich laven aan zijn eruditie, zijn creativiteit en zijn originele ideeën. Hij straalde een merkwaardige mengeling van melancholie en joie de vivre uit. De seminaries zijn non-conformistische broedplaatsen zoals ze aan de universiteiten niet kunnen bestaan. Hele generaties medewerkers hebben kunnen genieten van zijn ongebreidelde ideeën die hij op hoogst eigen didactische wijze kon doorgeven. In deze sfeer ontstond het Korzybski-instituut dat zich snel ontwikkelde tot een internationaal instituut met een eigen model: “The Bruges Model”. De ontwikkelde methode van oplossingsgerichte therapie kent een brede toepassing in uiteenlopende domeinen. Vele internationale organisaties vertakten inmiddels uit de oorspronkelijke stam. “Dat is inderdaad wel goed geweest”, zei Luc. Luc was de “Maitre à penser”, met een oeverloos brede kennis en belezenheid, met een steeds verrassende kijk, maar bovenal een minzame en genereuze mens, een levenskunstenaar.

“Misschien het culinaire ook vermelden” zei Luc nog.
Inderdaad, de jarenlange onvergetelijke festijnen, eerst in Wervik en later op altijd wisselende adressen, met een Abécédaire als leidraad, waren van een onovertroffen klasse. “Tot de M van Matelote waren we gekomen” zei Luc.

Luc was een uitzonderlijk mens, als echtgenoot voor Sophie, als vader voor Staf, Anaïs en Emmanuel, als grootvader voor zijn kleinkinderen.

“Dat is wel genoeg zo”, zei Luc.

Toch voeg ik er graag de opmerking aan toe die Raf mij stuurde. Het gaat over aanwijzingen op een muziekpartituur van Satie, die Luc merkwaardig goed typeren.

“avec étonnement”

“ne sortez pas”

“dans une grande bonté”

“dans une légère intimité”

“sans orgueil”

“Ik geloof dat onze ziel verspreid wordt over de wereld, dat we zo oneindig verder bestaan in kleine deeltjes in ruimte en tijd” zo zei Luc nog.

Merci, Luc

à-Dieu